واریکوسل (به انگلیسی: Varicocele ) یک بیماری خوش خیم است اما درمان دارویی ندارد و تنها روش درمان آن جراحی است. تصمیم گیری برای عمل بستگی به فاکتورهای گوناگونی مانند: شدت واریکوسل و سن بیمار و وضعیت باروری (تاهل و داشتن یا نداشتن فرزند) دارد.
در مواردی که بیمار واریکوسل گرید دو یا سه داشته باشد و با ناباروری مراجعه نموده باشد نیاز به عمل جراحی واریکوسلکتومی دارد.
اگر واریکوسل با اختلال در آزمایش منی همراه باشد، باز هم نیاز به عمل دارد.
ممکن است واریکوسل اصلا نیاز به درمان نداشته باشد. بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل می توانند بدون هیچ درمانی صاحب فرزند شوند. با این حال اگر واریکوسل موجب درد، خشکی پوست بیضه و ناباروری شود و یا فرد به دنبال روش های کمکی باروری باشد، باید جراحی شود.
جراحی واریکوسل عبارت است از بستن رگ مشکل دار و به جریان انداختن خون در رگ‌های سالم دیگر. در صورتی که فرد نابارور باشد، جراحی می‌تواند باعث بهبود کیفیت اسپرم‌ها یا درمان ناباروری فرد شود.
نشانه‌های واریکوسل جدی در نوجوانان شامل خشکی پوست بیضه، درد یا نتایج غیر طبیعی آزمایش منی می‌باشد. به طور کلی درمان واریکوسل باعث بهبود ویژگی‌های اسپرم می‌شود اما هنوز مشخص نیست که عدم درمان واریکوسل می‌تواند منجر به بدتر شدن کیفیت اسپرم شود یا خیر.
در برخی موارد اگر مرد جوانی با واریکوسل قابل مشاهده یا قابل لمس (درجه سه یا دو) مراجعه نماید و فعلا قصد بچه دارشدن هم نداشته باشد برای پیشگیری از اثرات نامطلوب آن بر باروری توصیه به عمل می‌شود. درمورد جراحی واریکوسل‌های بسیار خفیف یا ساب کلینیکال اختلاف نظر وجود دارد.
توصیه های قبل از عمل واریکوسل
قبل از عمل درمان واریکوسل حتماً آزمایشات خون و فاکتورهای انعقادی باید انجام شود.
در صورت درمان واریکوسل و مصرف آسپرین و داروهای رقیق کننده خون از قبیل پلاویکس و دی پیریدامل و بروفن و … حتماً یک هفته قبل با نظر پزشک معالجتان آن را باید قطع کنید.
چون اغلب جراحی‌های درمان واریکوسل با بی حسی نخاعی و یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود جهت اطمینان از تحمل عمل در صورتی که بالای ۵۰ سال هستید باید دکتر قلب قبل از عمل شما را ویزیت و آمادگی شما را برای عمل به دکتر معالجتان تأیید نمایند.
جهت جلوگیری از عفونت های پوستی درمان واریکوسل محل عمل بهتر است چند روز قبل از عمل ناحیه عمل را از موهای زائد پاک نمایید.
هر گونه سابقه بیماری خاص از قبیل دیابت، صرع، حساسیت داروئی خاص و غیره را بلافاصله به پزشک معالج و دکتر بیهوشی قبل از عمل اطلاع دهید.
صبح روز عمل باید حتما ناشتا باشید و توصیه می‌گردد حداقل ۸ ساعت قبل از عمل از خوردن و آشامیدن اجتناب نمائید و با آزمایشات انجام شده و مدارک در بیمارستان و محل عمل حاضر باشید.
جراحی واریکوسل
مدت زمان عمل بستگی به فاکتورهای گوناگون دارد و متوسط 30 تا 40 دقیقه می باشد. بیمار همان روز یا فردا صبح مرخص می‌شود. برای درمان واریکوسل (واریس بیضه) به شش روش می‌توان جراحی را انجام داد:
اینگوینال میکروسکوپیک
این روش، روش استاندارد طلایی جراحی واریکوسل می‌باشد که با برش کوچک پایین شکم نزدیک خارج ریشه آلت و بالای بیضه و با کمک میکروسکوپ انجام می‌شود. مزیت این روش حفظ شریان (سرخرگ) و عروق لنفاوی و عصب می‌باشد و میزان عود نیز کمتر است.
اینگوینال
این روش تقریبا مانند روش اینگوینال میکروسکوپیک می‌باشد اما بدون میکروسکوپ انجام می‌شود و بنابراین عوارض آن بیشتر است.
رتروپریتوان
سومین روش برای جراحی واریکوسل رتروپریتوان می‌باشد که با برشی بالاتر از روش اینگوینال انجام می‌شود.
واریکوسلکتومی
عمل باز واریکوسلکتومی تحت بیهوشی یا بی حسی موضعی صورت می‌گیرد. جراح متخصص از طریق کشاله ران و یا در برخی موارد نادر، از شکم به محل واریکوسل دسترسی پیدا میکند. با استفاده از فراصوت و میکروسکوپ های جراحی، رگ مشکل دار بسته می‌شود و جریان خون از طریق بقیه رگ های سالم به جریان در می آید. پس از جراحی، بیمار درد بسیار کمی حس می کند و می تواند به زودی فعالیت های روزمره خود را از سر گیرد.
لاپاراسکوپی
پنجمین روش برای جراحی واریکوسل لاپاراسکوپی می‌باشد. در این روش جراح برش کوچکی در شکم ایجاد میکند و از طریق آن سوراخ، ابزار کوچکی به درون بدن وارد میکند که به بستن رگ می‌پردازد.
آمبولی پرکوتانئوس
متخصص رادیولوژی یک لوله یا سوند را از گردن یا کشاله ی ران به درون بدن وارد میکند. وسایل جراحی از لوله عبور می‌کنند و جراح از فنرها و مواد شیمیایی به منظور زخم کردن و در نهایت بستن رگ مورد نظر استفاده میکند. این نوع جراحی حداقل تهاجمی بوده و در بیشتر موارد می‌تواند سرپایی انجام شود. دوره بهبود این نوع جراحی نیز بسیار کوتاه است. (این روش نیاز به متخصص رادیولوژی ماهر در این زمینه و تجهیزات پیشرفته دارد.)
مراقبت‌های پس از عمل جراحی
پس از جراحی بیمار ممکن است به مدت سه تا شش هفته در کشاله ران احساس درد کند. همچنین کیسه بیضه و کشاله ران فرد ممکن است متورم و کبود شود که این حالت با گذشت سه تا چهار هفته از بین خواهد رفت.
بیمار می‌تواند پس از دو تا سه روز پس از جراحی لاپاراسکوپی سرکار خود برگردد که البته این برگشتن به سرکار نیز بستگی به شغل وی دارد. اگر شغل بیمار شامل فعالیت‌های شدید یا بلند کردن وسایل سنگین باشد، باید حداقل یک هفته از انجام آن کار خودداری کند. اگر جراحی باز انجام داده‌اید بازگشت به برنامه روزانه و کارتان ممکن است احتمالا زمان بیشتری ببرد.
بهتر است تا دو هفته پس از انجام جراحی از شورت‌های محافظ که در داروخانه ها موجود است، استفاده کنید.
عوارض جراحی
جراحی می‌تواند عوارضی را به دنبال داشته باشد. برخی از عوارض جراحی عبارتند از:
- تولید مایعات در اطراف بیضه
- بازگشت دوباره ی واریکوسل
- عفونت
- آسیب به سرخرگ